تا به حال شده که هر کاری را بارها برای فرزندتان تکرار کنید و بازهم مجبور شوید خودتان کارش را تکمیل کنید؟ یا شده که وقتی فرزندتان از شما دور است نگران رفتارش باشید؟ تا به حال احساس کرده اید فرزندتان خیلی به شما وابسته است؟ آیا فکر کردید برای رشد و مستقل شدن فرزندتان شما والدین چه نقشی دارید؟ ما در این مقاله سعی داریم در معنای حقیقی تربیت که «زمینه سازی رشد» است کمی عمیق شویم و به راهکاری برسیم که در در نبود والدین، فرزندان بتوانند بر فکر و رفتار خود مسلط باشند و هنجارهای فردی و اجتماعی خود را رعایت کنند.

مقدمه

تقویت خودکنترلی در کودکان و نوجوانان برای رشد و موفقیت آنها در عرصه های مختلف زندگی ضروری است. چه بسا که انسان ذاتا موجودی مختار و متفکر است و اگر خودش نتواند بر خود واقعی‌اش مسلط شود، دیگر انسان بودن او زیر سوال می رود.
از طرف دیگر قوام اجتماع سالم به وجود افرادی است که دارای حد مطلوبی از خود کنترلی باشند و نیاز به مراقب یا پلیس بالای سر خود، نداشته باشند. در واقع اگر قرار بر کنترل جامعه از طریق بازرس و پلیس باشد، برای آن پلیس ها نیز نیازمند پلیس هستیم و هیچ گاه به مطلوب نمی رسیم.
اما در تقویت خود کنترلی کودک و نوجوان چند راهکار اساسی وجود دارد:

1. انتظارات خود را از فرزندتان روشن بخواهید:

مطمئن شوید که پیام شما در موقعیت های مختلف به آنها رسیده است. در این مورد، مادران بیشتر دچار چالش هستند. زیرا تصور می کنند همانطور که خودشان در درک احساسات اطرافیان قوی هستند، فرزندان پسر یا دخترشان هم احساسات آنها را از چهره یا لحن صدایشان باید بفهمند. این روند تا جایی پیش می رود که مادر حس می کند فرزندش واقعاً او را دوست ندارد. در حالی که فرزند، در جریان نیست.

2. طرح سوال، به تفکر واداشتن و آموزش حل مسئله را جدی بگیرید:

به کودکان و نوجوانان کمک کنید تا مهارت های حل مسئله را توسعه دهند تا بتوانند به طور موثر با چالش ها کنار بیایند و تصمیمات عاقلانه بگیرند. یعنی در بسیاری از مشکلات فرزند خود را جلو بیندازید و او را در حل مساله شریک کنید. بعد تا حد ممکن برخی از راهکارهایی که فرزندان مطرح می کنند را اجرایی کنید تا نتیجه آن را عینی مشاهده کنند. همواره در مورد پیامد رفتارهای خود و دیگران گفتگوی منطقی و آرام داشته باشید و تحلیل آن را به خودشان بسپارید. همچنین در مورد سوالهایی که می پرسند، زود پاسخ ندهید و به تفکر وادار کنید.

3. تشويق ها را کم کنید:

بگذارید فرزند شما یاد بگیرید هر کار درستی را در ازای یک تشویق بیرونی و پیامد خوشایند از طرف دیگران انجام ندهد. بلکه به سمت خود آگاهی بیشتر و لذت های پایدار و انگیزه های درونی برود.

4. ذهن آگاهی را تمرین کنید:

تمرین های ذهن آگاهی را به کودکان و نوجوانان معرفی کنید تا به آنها یاری کنید تا از افکار، احساسات و انگیزه های خود آگاه شوند. این کار می تواند با اجازه دادن به افراد برای توقف و تمرکز و انتخاب آگاهانه به جای واکنش تکانشی، خودکنترلی را افزایش دهد.

5.خودتان اهل صبر بر خواسته ها باشید:

یادگیری مشاهده ای در کودک و نوجوان یکی از انواع مهم یادگیری است. وقتی خود پدر و مادر به اصطلاح اهل مبارزه با نفس باشند و همیشه به خواسته های بی حد و حصر نفس خود پاسخ مثبت ندهند، این برای بچه ها سوال خواهد شد که چرا پدر از راحتی خودش گذشت؟ چرا مادر غذای خود را د رعین گرسنگی به دیگری داد؟ و …

6. برای تصمیم گیری فرزندان فرصت ایجاد کنید:

خیلی مهم است که به کودکان و نوجوانان اجازه دهید تا تصمیمات مناسب سن خود را بگیرند و پیامدهای انتخاب های خود را تجربه کنند. برای این منظور لازم دارد تا مقداری در برنامه های مربوط به فرزندتان وقت بیشتری در نظر بگیرید. زیرافرایند ایجاد مسأله، تا پیدا کردن راه حل مناسب در فرزند شما بیشتر طول خواهد کشید. این به آنها کمک می کند تا بدانند احساس استقلال و مسئولیت پذیری برای کنترل خود مهم هستند.

7. آموزش فنون مدیریت استرس را فراموش نکنید:

به کودکان و نوجوانان روش های سالم برای مدیریت استرس و تنظیم هیجانات خود را آموزش دهید. تکنیک‌هایی مانند تمرین‌های تنفس عمیق، فعالیت بدنی می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا بدون از دست دادن کنترل خود، با موقعیت‌های چالش برانگیز کنار بیایند.

8. الگوهای قوی در خودکنترلی را به فرزندانتان معرفی کنید:

کودکان و نوجوانان اغلب با مشاهده الگوهای جذاب و موفقی که اهل خود کنترلی بودند، بیشتر با آن ها ارتباط برقرار می کنند.

9.احترام و کرامت فرزندان را حفظ کنید:

اساسا نشان دادن ویژگی های والای انسانی فرزندان به آنها، باعث گرایش طبیعی بچه ها به سمت رفتارهای مثبت می شود. یعنی وقتی ما حس بزرگی و کرامت به فرزند دادیم، دیگر خود را از پستی ها و زشتی ها دور می بیند. از رعایت آداب خرد، مثل پرتاب کردن اشیا به آنها گرفته تا توجه به حرف آنها. همه اینها هویت کریمانه برای فرزند ایجاد کرده و طبیعتا برای حفظ پاکی خود، دست به کار می شود.

10.از تاثیر ارتباط بیشتر با خدا و خوبیها غافل نشوید:

این امر در سوق دادن فرزندان به سمت انگیزه های درونی تاثیر دارد. به ویژه اینکه خدا دارد مرا می بیند، خودش به ایجاد یک سدی در مقابل انواع خواسته های بی قاعده تبدیل می شود.

در پایان فراموش نکنید که ایجاد خودکنترلی فرآیندی تدریجی است و کودکان و نوجوانان ممکن است در برخی مواقع همچنان با مشکل مواجه شوند. صبر، ثبات و تقویت مثبت عناصر کلیدی هستند که به آنها یاری می رساند تا مهارت خودکنترلی خود را تقویت کنند.